تبیین آموزة توحید در مُول‌مَنْتْرا و مقایسة آن با آیات قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب

چکیده

طبق ادعای بسیاری از محققین ادیان، آیین سیکھ ـ که تقریباً هزار سال پس از طلوع خورشید اسلام، در ایالت پنجاب، در سرزمین هند ظهور کرده است ـ در بسیاری از آموزه‌هایش تحت تأثیر عقاید دو دین بزرگ آن منطقه، یعنی اسلام و هندو، بوده است. اگر این ادعا صحیح باشد، می‌توان گفت تأکید بسیار این آیین بر اصل یگانه‌پرستی بر اثر تأثیرپذیری از اسلام بوده است. مهم‌ترین شاهد این دسته از پژوهشگران شباهت چشمگیر مضمون اشعار کتاب مقدس سیکھ، به‌ویژه مُول‌مَنْتْرا، و آیات قرآن است. این سروده که در آغاز کتاب مقدس آیین سیکھ درج شده، همچون سورة توحید در قرآن، چکیدة باور این آیین در مورد یگانگی خداوند است. البته ما در این مقاله درصدد نفی یا اثبات این ادعا نیستیم، بلکه تنها با تبیین و مقایسة مُول‌مَنْتْرا با آیات مشابه آن در قرآن کریم، به شباهت‌ها و اختلافات آنها خواهیم پرداخت.
 

قرآن‌کریم، ترجمه آیت‌الله مکارم شیرازی، قم: امیرالمؤمنین‌، 1378ش.
الحویزی، تفسیر نورالثقلین، قم: مؤسسة اسماعیلیان، 1414ق (DVD مکتبة اهل‌البیت(ع)).
سبزواری، هادی، شرح الأسماء الحسنی، ج1، قم: منشورات مکتبة بصیرتی (DVD مکتبة اهل‌البیت(ع)).
طباطبایی، تفسیر المیزان، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة، 1421ق.
طبرسی، تفسیر جوامع الجامع، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، 1421ق.
ــــــ ، تفسیر مجمع البیان، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1415ق.
الطریحی، فخرالدین، تفسیر غریب القرآن، محمد کاظم الطریحی، قم: انتشارات زاهدی، [بی‌تا].
طوسی، التبیان، أحمد حبیب قصیر العاملی، مطبعة مکتب الإعلام الإسلامی، 1409ق (DVD مکتبة اهل‌البیت(ع)).
عسکری، مرتضی، معالم المدرستین، بیروت: مؤسسة النعمان للطباعة والنشر والتوزیع، 1410ق.
علی بابایی، احمد، برگزیدة تفسیر نمونه، زیر نظر آیت‌الله مکارم شیرازی، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1377ش.
کاشانی، فیض، تفسیر الصافی، قم: مؤسسة الهادی، 1416ق.
مکارم شیرازی، ناصر، الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل (DVD مکتبة اهل‌البیت(ع)).
موحدیان عطّار، علی، جوهرة مهدویّت، قم: دبیرخانة دائمی اجلاس حضرت مهدی(عج)، 1385ش.
Bhāi Bālā Janamsākhi (Hindi), Amritsar: Bhāi Chatr Singh Jivan Singh, 2006.
Singh Sahib Sant Singh Khalsa‌, sentence by sentence Enghlish translation & transliteration of Sri Guru Granth Sahib‌, Arizona: hand made books (CD).
L. M Joshi, Sikhism, Patiala: Publication Bureau Punjabi University‌, 1965.
Singh, Giyani Udham, Sacha Guru (Punjabi), Amritsar: Singh Brothers, 2005.
Singh‌, Jodh, Sikh Dharm or Darshan ki Ruprekha‌ (Hindi), Delhi: Nation Book Shop‌, 1993‌.
W. Owen Cole and Piara Singh Sambhi‌, A popular Dictionary of Sikhism‌, United States of America: Curzon Press‌, 1997‌.