شهید صدر و تحلیل عقلانی امامت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد جامعه المصفی

چکیده

به‌رغم آنکه امامت از محورى‌ترین مباحث اعتقادى شیعه است، شهید بزرگوار، علامه محمدباقر صدر ــ که به حق باید او را شهید آغازگر معارف نوین اسلامى نامید ــ احتمالاً به دلیل اشتغال به مباحث ضرورى دیگرى که اصل دین را تهدید مى‌کرد، به این مبحث کمتر پرداخته است. شهید صدر(ره) در مباحث امامت بیشتر از زوایای غیرروایى به موضوع پرداخته و چنان‌که خود در موارد متعددی یادآور شده، در پى تحلیل مسائل امامت به‌گونه‌اى عقلانى و قابل قبول براى کسانى است که نمی‌خواهند فقط از زاویه مباحث روایى به آن مباحث بنگرند؛ از این‌رو مباحثى را مطرح کرده است که دیگران یا بدان توجه نداشته‌اند یا عده کمى به آن دقت کرده‌اند. شهید صدر در بحث امامت همسو با نظریه‌پردازانی چون شهید مطهری و امام خمینی و برخی دیگر، بین امامت و رهبری سیاسی، و امامت و رهبری علمی و مرجعیت دینی تفکیک قائل شده است. در این نوشتار نظرات شهید صدر در خصوص امامت یادآوری شده است. در پایان مقاله نیز با توجه به تفکیکی که شهید صدر و برخی دیگر از علما در مناصب و شئون امامت انجام داده‌اند، سؤالاتی مطرح شده که شایسته است اصحاب قلم و اندیشمندان شیعه به آنها بپردازند.
 

کلیدواژه‌ها


خمینی، سیدروح‌الله (1369)، صحیفه نور، تهران: انتشارات سروش.
شیبی، کامل مصطفی (1982)، الصلة بین التصوف و التشیع، چاپ دوم، بیروت: دارالاندلس للطباعة و النشر.
صدر، محمد‌باقر (1353)، تشیع مولود طبیعی اسلام، ترجمه علی حجتی کرمانی، تهران: کانون نشر و پژوهش‌های اسلامی.
ـــــــــــ (1360)، فدک در تاریخ، ترجمه محمود عابدی، تهران: انتشارات روزبه.
ـــــــــــ (1406)، بحث حول المهدی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
ـــــــــــ (بی‌تا)، اهل البیت؛ تنوع ادوار و وحدة هدف، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
ـــــــــــ (1979)، البحث حول الولایة، چاپ دوم، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
طباطبایی، محمدحسین (1354)، شیعه در اسلام، با مقدمه حسین نصر، چاپ ششم، تهران: انتشارات کتابخانه بزرگ اسلامی.
غروی اصفهانی (بی‌تا)، حاشیة المکاسب، قم: منشورات مجمع الذخائر الاسلامیه.
مصباح یزدی، محمدتقی (1370)، آموزش عقاید، تهران: انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی.
مطهری، مرتضی (1364)، امامت و رهبری، چاپ سوم، تهران: انتشارات صدرا.
ـــــــــــ (1368)، اسلام و مقتضیات زمان، تهران: انتشارات صدرا.
میرداماد، محمدباقر حسینی (1374)، بنراس الضیاء و تسواء السواء فی شرح باب البداء و اثبات جدوی الدعاء، مع تعلیقات ملاعلی النوری، تحقیق حامد ناجی اصفهانی، تهران: وزارت ارشاد اسلامی دفتر نشر میراث مکتوب.