خدا در اندیشة هگل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشجوی دکتری فلسفة غرب دانشگاه علامه طباطبایی (ره) تهران

چکیده

فلسفۀ دین هگل با اندیشیدن و تأمل او دربارۀ خدا آغاز می‌شود. این نوشتار نشان می‌دهد که این ایده چگونه در منطق، طبیعت و فلسفۀ دین او بسط یافته است و آیا با عنایت به دیدگاه او درباره روح مطلق و خدا، می‌توان نگاه یکپارچه و هماهنگی را در باب این حقیقت در مجموعه آثار او یافت؛ آیا تفاسیر انسان‌گرایانۀ محض و غیردینی با بیان هگل از ایدۀ مطلق و خدا سازگار است؟ تلقی هگل از خدا نه یکی از فروعات و زیرشاخه‌های بحث او، بلکه اساس بحث او در باب فلسفۀ دین است. نگارنده با استناد به آثار هگل و ارائه تفسیری دینی، الاهی، و عرفانی از ایدة هگلی، معتقد است ظهور و حضور خدا در اندیشۀ هگل به نحوی است که نمی‌توان او را در هیچ‌یک از قرائت‌های سطحی‌انگارانه و زمینی و ناسوتی، که هگلیان چپ از آثار او داشتند، تفسیر کرد.
 

کلیدواژه‌ها


Hegel, G. W. F. (1981), Die subjektive Logik (1816), in: Gesammelte Werke, vol. 12, ed. F. Hogemann and W. Jaeschke, Hamburg: Felix Meiner Verlag.
___________ (1981), Vorlesungen iber die Philosophie der Religion in Gesammelte Werke, vol. 12, ed. F. Hogemann and W. Jaeschke, Hamburg: Felix Meiner Verlag.
___________ (1984), Lectures on the Philosophy of Religion, ed. and trans. P. C. Hodgson et al. Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
Stirling, The Secret of Hegel, I, in: ibid.
Wallace, "The Logic of Hegel, in Hegel's Conception of God", Author(s): J. A. Leighto, in: The Philosophical Review, Vol. 5, No. 6 (Nov., 1896), pp. 601-618, Published by: Duke University Press on behalf of Philosophical Review.