از اختلاف مبانی تا اختلاف فتاوا؛ مصادیقی از فقه زنان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شیعه‌شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

2 استادیار گروه شیعه‌شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

شاخص‌ترین جریان‌های اجتهادی معاصر شیعه را می‌توان سه طیف سنتی، بازخوانی و فقه قرآنی دانست. طیف بازخوانی، شهرت فتوایی را به‌کلی کنار می‌نهد و جز در تنگنا به اجماع متمسک نمی‌شود. قرآنیان خبر واحد را، جز با پشتوانه سنت قطعی مسلمانان، به کنار می‌نهند. افزون بر اینکه به تخصیص قرآن به واسطه اخبار و نیز به حجیت شهرت فتوایی و اجماع قائل نیستند. از دیگر سو، دو طیف پیش‌گفته کمابیش عقل را در تشخیص مصادیق شرعی حسن و قبح توانمند می‌دانند. به‌علاوه، قرآنیان دایره صلاحیت عقل در تنقیح مناط و صدور حکم بر اساس آن را گسترده‌تر می‌دانند. این اختلاف‌ها، تفاوت فتاوا در موضوعات فقهیِ مربوط به زنان را نیز به دنبال داشته است که در این مقاله آنها را از نظر می‌گذرانیم.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
ابن ادریس حلی، محمد بن احمد (1410). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة الثانیة.
اردبیلی، احمد بن محمد (1406). مجمع الفائدة والبرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
اصفهانی، محمدتقی (1420). هدایة المسترشدین، قم: مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث.
بنی‌هاشمی، محمدحسن (1385). توضیح المسائل مراجع مطابق فتاوای 13 مرجع، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوازدهم.
جناتی، محمدابراهیم (1388). مصادر اجتهاد از منظر فقیهان، تهران: امیرکبیر.
حب الله، حیدر (2001). «حقوق الزوجة الجنسیة؛ دراسة فقهیة إستدلالیة»، در: فقه أهل البیت، ش21، ص91-122.
حر عاملی، محمد بن حسن (1414). وسائل الشیعة، قم: دار إحیاء التراث.
سبحانی، جعفر (1386). الموجز فی أصول الفقه، قم: مؤسسة الإمام الصادق (ع)، چاپ سیزدهم.
شمس الدین، محمد مهدی (1996). أهلیة المرأة لتولی السلطة، بیروت: مؤسسة المنار.
صادقی تهرانی، محمد (1365). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم: انتشارات فرهنگ اسلامی، چاپ دوم.
صادقی تهرانی، محمد (1375). توضیح‌ المسائل نوین، قم: جامعة علوم القرآن، چاپ اول.
صادقی تهرانی، محمد (1383). فقه گویا یا فقه سنتی، فقه پویا و فقه بشری: نگرشی مختصر در سراسر فقه اسلامی، تهران: امید فردا.
صادقی تهرانی، محمد (1384). رساله توضیح‌ المسائل نوین، تهران: امید فردا، چاپ سوم.
صالحی نجف‌آبادی، نعمت‌الله (1386). قضاوت زن در فقه اسلامی، تهران: امید فردا.
صدر، محمدباقر (1421). دروس فی علم الأصول، بی‌جا: المؤتمر العالمی للإمام الشهید الصدر.
طوسی، محمد بن حسن (1390). الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
طوسی، محمد بن حسن (1407). تهذیب الأحکام، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
فضل الله، محمد حسین (1432). فقه الشریعة، بیروت: دار الملاک، الطبعة التاسعة.
فضل الله، محمد حسین (بی‌تا). دنیا المرأة، بیروت: دار الملاک، الطبعة الثانیة.
فضل‌الله، محمدحسین (1383). احکام شریعت، ترجمه: گروه مترجمان، تهران: سفیر دانش.
مدرسی طباطبایی، حسین (1368). مقدمه‌ای بر فقه شیعه: کلیات و کتاب‌شناسی، ترجمه: محمدآصف فکرت، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
الموسوی الغریفی، محیی الدین (بی‌تا). قواعد الحدیث، قم: مکتبة المفید، الطبعة الأولی.