نام زردشت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر فرهنگستان زبان و ادب فارسی

چکیده

دربارۀ نام زردشت و معنی آن از دیرباز اختلاف نظر وجود داشته است. ازجمله کهن‌ترین ریشه‌شناسی‌های عامیانه در این باره آرای برخی از یونانیان دوران باستان است که نام زردشت را با کلمۀ «ستاره» مرتبط دانسته و معنی‌ای چون «ستاره‌پرست» را برای آن پیشنهاد داده‌اند. در چند سدۀ اخیر نیز که مطالعات زبان‌های ایرانی و دین زردشتی کانون توجه قرار گرفت دانشمندان نظرهای متفاوتی دربارۀ این نام ارائه کرده‌اند. نویسنده که از بزرگان ایران‌شناسی و متخصص زبان‌های ایرانی باستان است در این نوشته سعی کرده با مراجعه به متون کهن دست اول مانند اوستا و دیگر زبان‌های ایرانی مانند فارسی میانه و سغدی و آثار نویسندگان یونانی و ارمنی در دوران باستان و ذکر آرای متفاوت دانشمندان متأخر دربارۀ این نام و تحلیل و نقد برخی از آنها محتمل‌ترین معنی را برای نام زردشت ارائه دهد.

کلیدواژه‌ها


Andreas, F. C. (1910). ‘‘Bruchstücke einer Pehlewi-Übersetzung der psalmen aus der Sassanidenzeit’’, SPAW, pp. 869-872.
Bailey, H. W. (1953). ‘‘Indo-Iranian Studies’’, TPS, pp. 21-24.
Bartholomae, Ch. (1895-1901). ‘‘Vorgeschichte der iranischen Sprachen’’, in: Geiger and Kuhn, Grundr. Ir. Phil. I/1, pp. 1-151.
Bidez, J.; Cumont, F. (1938). Les mageshellénisés: Zoroastre, Ostanès et Hystaspe d’après la traditiion grecque. II: Les textes, Paris.
Gershevitch, I. (1964). ‘‘Zoroaster’s Own Contribution’’, JNES 23, pp. 12-38.
Gershevitch, I. (1995). ‘‘Approaches to Zoroaster’s Gathas’’, Iran 33, pp. 1-29.
Gnoli, G. (2000). Zoroaster in History, New York.
Herzfeld, E. (1947). Zoroaster and His World, I, Princeton N. J., pp. 53-56.
Humbach, H. (1991). The Gathas of Zarathushtra and the Other old Avestan Texts, I, Heidelberg.
Markwart, J. (1930). Das erste Kapitel der Gāthā uštavatī (Jasna 43), Rome, pp. 22-28.
Markwart, J. (1977b). Die avestischen Namen (Iranisches Personennamenbuch, I/1), Vienna, pp. 105f.
Markwart, J. (1977c). ‘‘Zarathustra und kein Ende?’’, AAASH 25, pp. 85-90.
Schlerath, B. (1971). ‘‘Zarathustra im Awesta’’, in: Festgabe deutscher Iranisten zur 2500 Jahr feier Irans, Stuttgart, ed. Wilhelm Eilers, pp. 133-40.
Schlerath, B. (1977). ‘‘Noch einmal Zarathustra’’, Die Sprache 23, pp. 127-135.
Schmidt, H. P. (1980). ‘‘Review of Mayrhofer 1977a and 1977b’’, Göttingische Gelehrte Anzeigen 232, pp. 190-198.
Schmitt, R. (1966). ‘‘Onomastica Iranica Platonica’’, in: Lēnaiká: Festschrift für Carl Werner Müller, eds. Ch. Mueller-Goldingen and K. Sier, Stuttgart and Leipzig, pp. 81-102.
Schmitt, R. (1997). ‘‘Onomastica Iranica Symmicta’’, in: Scríbhtair a ainm n-ogaim. Scritti in Memoria di Enrico Campanile, II, Pisa, pp. 921-27.
Thieme, P. (1981). ‘‘Der Name des Zarathustra’’, ZVS 95, pp. 122-125 (repr. in: Idem., Kleine Schriften, II, Stuttgart, 1995, pp. 1154-1157).
Werba, Ch. (1982). Die arischen Personennamen und ihre Träger bei den Alexanderhistorikern: Studien zur iranischen Anthroponomastik, Ph. D. diss., Vienna, pp. 172f. & 181-191.