نگاهى به خداشناسى یهود در قرآن مجید

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه مفید

چکیده

قرآن مجید خداشناسى یهود را در کنار دیگر تعالیم، متون مقدس و شخصیت‌هاى این دین، مطرح کرده و دربارة آن داورى کرده است. با اینکه قرآن اصل خداشناسى یهودى را مورد تأیید قرار داده است، اما در عین حال امورى را در این باره به یهودیان نسبت داده و آنان را مورد مؤاخذه قرار داده است. قرآن مجید به یهود نسبت می‌دهد که عزیر را پسر خدا خوانده‌اند، عالمانشان را رب خود گرفته‌اند، خود را فرزند خدا دانسته‌اند، خدا را فقیر و خود را غنی خوانده‌اند، و به خدا نسبت بُخل داده‌اند. برخی این پرسش را مطرح می‌کنند که یهودیان در کجا به چنین چیزى قائل بوده‌اند. آنان بر این باورند که این موارد، یا برخی از آنها را نمی‌توان در متون موجود یهودی یافت. این نوشتار در پى آن است که با بررسی موارد مطرح‌شده در قرآن، به این پرسش پاسخ دهد، که آیا موارد فوق به گونه‌ای است که باید حتماً در متون یهودی ردپایی از آنها پیدا کرد و اگر این‌گونه است آیا در این متون وجود دارد؟
 

قرآن مجید
کتاب مقدس، انتشارات ایلام
کتاب مقدس، ترجمه تفسیرى
ابن‌عباس، تفسیر ابن‌عباس، بی‌تا.
اسپینوزا، باروخ، «مصنف واقعى اسفار پنج‌گانه»، ترجمه علیرضا آل‌بویه، فصلنامه هفت آسمان، ش1، زمستان 1378.
اُ. گریدى، جوان، مسیحیت و بدعت‌ها، ترجمه عبدالرحیم سلیمانى، قم: مؤسسه فرهنگى طه، 1377.
الدر، جان، باستانشناسى کتاب مقدس، ترجمه سهیل آذرى، انتشارات نورجهان، 1335.
اُ. هیوم، رابرت، ادیان زنده جهان، ترجمه عبدالرحیم گواهى، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى، 1369.
پیترز، اف. ئى.، یهودیت، مسیحیت و اسلام، ترجمه حسین توفیقى، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1384.
جنابدى ]گنابادى[، الحاج سلطان محمد، تفسیر بیان السعاده فى مقامات العبادة، بیروت: مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، 1408ق.
ا. کُهن راب، گنجینه‌اى از تلمود، ترجمه امیر فریدون گرگانى، تهران: 1350.
رابرتستون، آرچیبالد، عیسی اسطوره یا تاریخ، ترجمة حسین توفیقی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1378
رشیدرضا، محمد، المنار، بیروت: دارالمعرفه، 1342ق.
زمخشرى، ابى‌القاسم جار الله محمود بن‌عمر، الکشاف عن حقایق التنزیل و عیون الاقاویل فى وجوه التأویل، بیروت: دارالمعرفه للطباعة و النشر.
سالتز، آدین اشتاین، سیرى در تلمود، ترجمه باقر طالبى دارابى، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1383.
طباطبایى، محمدحسین، تفسیر المیزان، قم: جامعه مدرسین، بی‌تا.
طبرسى، ابى‌على الفضل بن‌الحسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه للطباعة و النشر، 1988.
فخر رازى، محمد، تفسیر الفخر الرازى، المشتهر بالتفسیر الکبیر و مفاتیح الغیب، بیروت: دارالفکر، 1405ق.
کیوپیت، دان، دریاى ایمان، ترجمه حسن کامشاد، تهران: طرح نو، چاپ اول، 1376.
لاهیجى، بهاءالدین محمد بن‌شیخعلى الشریف، تفسیر شریف لاهیجى، تهران: شرکت چاپ و انتشارات علمى، 1363.
لین، تونى، تاریخ تفکر مسیحى، ترجمه روبرت آسریان، تهران: نشر و پژوهش فرزان‌روز، 1380.
مجتهد شبسترى، محمد، هرمنوتیک، کتاب و سنت، تهران: طرح نو، چاپ دوم، 1375.
میلر، و. م، تاریخ کلیساى قدیم در امپراطورى روم و ایران، ترجمه على نخستین، انتشارات حیات ابدى، چاپ دوم، 1981.
Eliade, Mircea (ed.), The Ecyclopedia of Religion, New York: Macmilan Publishing Company, 1987.
Cohen, Arthur A. and... (ed.), Contemporary Jewish Religious Thought, London: Collier Macmilan Publishers, 1987.
Encyclopedia Judaica, Jerusalem, 1982-1987.