پیتر برگر و جامعه‌شناسی دین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

پیتر برگر با نگرشی الاهیاتی ــ جامعه‌شناختی به تبیین دین و دینداری پرداخته است. او در یک دورۀ فکریِ بلند مدت از این نظریه دفاع می‌کند که دین به مثابۀ «سایبانی مقدس» است به طوری که افراد جامعه را در زیر چتری فراگیر و نظم‌بخش گردهم می‌آورد. در این حیطه، دین سازوکاری شناختی‌ـ‌معنایی است که به شیوه‌ای مقدس، نحوة زیستن جمعی و فردی را برای انسان فراهم می‌کند. برگر در بخش دیگری از زندگی خود به رابطة دین و سکولاریزاسیون بیشتر می‌اندیشد و به این نتیجه می‌رسد که بُعد نظم‌بخش و نهادین دین در حال فروکاهش است اما بُعد شناختاری و فردی آن همچنان در حال رشد است. در دورة اول به این رابطه می‌اندیشد که مدرنیته به سکولاریزاسیون منجر می‌شود، در نظریة دوم به «دینداری‌های ترکیبی» و «سبک‌های دینداری» توجه می‌کند و به طور کلی به «دین خصوصی» که مؤلفة اصلی دوران مدرن است توجه می‌کند. بنابراین نظریۀ خطی او در باب رابطة دین و مدرنیته جای خود را به نظریه‌ای ترکیبی و تلفیقی می‌دهد که در آن مدرنیته به «حذف دین» منتهی نمی‌شود بلکه به «تغییر دین» کمک می‌کند.

کلیدواژه‌ها


برگر، پیتر (1375)، ساخت اجتماعی واقعیت، ترجمه فریبرز مجیدی، تهران: نشر آموزش انقلاب اسلامی.
ـــــــــــ و بریجت برگر و هانسفرید کلنر (1381)، ذهن بی‌خانمان، آگاهی و نوسازی، ترجمه محمد ساوجی، تهران: نشر نی.
ـــــــــــ (1380)، افول سکولاریسم، ترجمه امیر افشاری، تهران: نشر پیکان.
ـــــــــــ (1383)، بر خلاف جریان، ترجمه سیدحسین سراج‌زاده، تهران: طرح نو.
ـــــــــــ (1375)، «غیردینی شدن منشأ کثرت‌گرایی»، ترجمه لیلی مصطفوی، نامه فرهنگ، شماره24.
توسلی، غلامعباس و ابوالفضل مرشدی (1385)، «بررسی سطح دینداری و گرایش‌های دینی دانشجویان»، مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، دوره هفتم، شماره 4.
نایبی هوشنگ و تقی آزاد ارمکی (1386)، «سکولاریسم و رابطۀ آن با تحصیلات عالی»، مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، دوره هفتم، شماره 3.
کنت، تامسون و دیگران (1381)، دین و ساختار اجتماعی، ترجمه علی بهرام‌پور و حسن محدثی، تهران: نشر کویر.
کاظمی‌پور، عبدالحمید (1382)، باورها و رفتارهای مذهبی در ایران، تهران: انتشارات طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
دورکیم، امیل (1381)، تقسیم کار اجتماعی، ترجمه باقر پرهام، تهران: نشر مرکز.
Berger, Peter L. (1967), Sacred canopy: Element of A sociological Theory of religion, New York: Doubleday.
__________ (1998), "Protestantism and the Quest of Certainty", the Christian Century, 26 Augsy- 2 Septamber 2, pp 782- 96.
Bruce, steve (2001), "The Curios of unnecessary recantation: Berger and secularization", in Peter Berger and the study of religion, New York: Routledge
Woodhead, Linda, Paul Heelas and David Martin (eds) (2001), Peter Berger and the study of religion, London and New York: Routledge.