حرکت حبی و انسان کامل (از نگاه عرفان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس عرفان و تصوف

چکیده

نخستین بار، ابن‌عربی آموزة «حرکت حبّی» را پیش نهاد و انقلابی در فهم هستی و تحلیلِ آفرینش و بازگشت، آفرید. کاوش در نسبت «حرکت حبّی» و «انسان کامل» گره از برخی پیچیدگی‌های معرفت عملی و نظری خواهد گشود. «انسان جامع» واسطة «تکاپوی حبّی» در گسترة هستی بوده، در یک یک تبدلات، نقش و حضور دارد. «حقیقت محمدیه»(ص) در عالم، تجلی کرده است و ممکنات از تعینات و مظاهر آن به شمار می‌آیند. از این‌رو در قوس نزول، حقیقت «انسان کامل» با تنزّل خویش، اجزا و مظاهر خود را نیز پایین می‌آورد و در صفحة عینیت بروز می‌دهد. جوهرة تنزّلْ هبوط «خلیفة الله» از عوالم عالی به زمین خاکی است و بنیان صعود نیز بر عروج «انسان کامل» استوار است. سیر نزولی و صعودی سایر کثرات نیز از فروع و اجزای این «سیر پرسیطرة انسانی» است. «حامل انسانیت بالفعل» افزون بر همراهی با قوس نزول و صعود، گذرگاه سیر صعودیِ کثرات و پرچم‌دار «حرکت حبّی» نیز است. مجموعة این تحولاتْ در نظام «حرکت حبّی ایجادی» تحقق و تحلیل می‌پذیرد. نوشتار پیش رو می‌کوشد تا ارتباط انسان کامل با حرکت حبّی و وساطت و سیطره‌اش بر آن را بررسد.
 

کلیدواژه‌ها


قرآن مجید.
صحیفة سجادیه.
آشتیانی، سید جلال‌الدین (1375)، شرح مقدمه قیصری، چاپ چهارم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ابن‌سینا، ابوعلی حسین (1375)، الاشارات و التنبیهات، قم: نشر البلاغة.
ابن‌عربی، محی‌الدین (1408)، الفتوحات المکیة، تحقیق عثمان یحیی، القاهره: المکتبة العربیة.
ابن‌فناری، حمزه (1384)، مصباح الانس، تهران: نشر مولی.
امام خمینی، سید‌روح‌الله (1376)، مصباح الهدایه الی الخلافة و الولایة، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام.
 ـــــــــــــ (1362)، شرح دعاء السحر، تهران: النشر العلمی و الثقافی.
ــــــــــــــ (1378)، التعلیقة علی الفوائید الرضویة، الثانی، قم: مؤسسه تنظیم و نشر الآثار.
جوادی آملی، عبدالله (1380)، تسنیم، قم: اسراء.
حسن‌زاده آملی، حسن (1380)، انسان در عرف عرفان، تهران: سروش.
رحیمیان، سعید (1376)، تجلی و ظهور در عرفان نظری، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
شجاعی، محمد (1376)، معاد، چاپ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
الشیرازی، صدرالدین (1423)، الحکمة المتعالیة، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
عابدی، احمد (1374)، «حرکت حبّی»، نامة مفید، شمارة دوم.
فیض کاشانی، ملامحسن (بی‌تا)، کلمات مکنونه، تهران: انتشارات فراهانی.
قمی، عباس (1374)، کلیات مفاتیح الجنان، قم: تعاونی ناشران قم.
قیصری، داود (1416)، شرح فصوص الحکم، قم: انوار الهدی.
مجلسی، محمدباقر (1403)، بحارالانوار، بیروت: الوفاء.
محمدی ری‌شهری، محمد (1381)، کیمیای محبت، چاپ یازدهم، قم: دارالحدیث.
مولوی، جلال‌الدین محمد (1382)، مثنوی معنوی، چاپ پانزدهم، تهران: طلوع.
همایی، محمد (1376)، مولوی‌نامه، چاپ نهم، تهران: نشر هما.
یثربی، سیدیحیی (1374)، عرفان نظری، چاپ دوم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.