پژوهشی در موانع عملی وحدت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

در سده اخیر مصلحان و متفکران مسلمان سخن‌های بسیاری دربارة وحدت گفته‌اند؛ اما سوکمندانه آن چنان که باید موفق نبوده‌اند. یکی از علل این عدم موفقیت، وجود موانع فراوان بر سر راه وحدت اسلامی است. مواردی مانند بدفهمی نسبت به موضوع وحدت و نگرانی برخی از متولیان مذاهب نسبت به از دست رفتن هویت مذهبی و تنزل جایگاه آن ــ علی‌رغم آنکه این موضوع کاملاً توضیح داده شده است که تقریب در جهت نفی هویت مذاهب و یکی‌کردن آنها نیست ــ از جملة این موانع‌اند. از سوی دیگر دعوت به وحدت یک توصیه اخلاقی نیست بلکه یک راهکار اجتماعی است که تحقق آن نیازمند یک نظام هماهنگ تربیتی و نهادینه‌سازی فرهنگ رواداری و افزایش تحمل جامعه است. این حرکت فرهنگی، بر اقناعِ بخش فرهیخته و بحث‌های مستمر علمی و نظری مبتنی است و کار آموزشی دراز مدتی را می‌طلبد. بررسی موانع می‌تواند به این اهداف کمک و از آسیب‌های بیشتر پیشگیری ‌کند. مقاله حاضر کوشیده است با استناد به آیات و روایات، به بررسی موانع موجود بر سر راه وحدت و دلایل عدم موفقیت جدی ایدة مصلحان بپردازد؛ از این رو در آغاز، مبانی موانع وحدت را با تکیه بر معارف دینی نشان داده و آنگاه به خود موانع و راه‌های رفع آنها پرداخته است

کلیدواژه‌ها


نهج‌البلاغه، ترجمه شهیدی،
ابن‌اثیر جزری (۱۳۸۷ق)، الکامل فی التاریخ، چاپ دوم، بیروت: دارالکتاب العربی.
ابن‌کثیر دمشقی (بی‌تا)، البدایه و النهایه، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
ایازی، سید محمدعلی (۱۳۸۰ش)، آزادی در قرآن، چاپ دوم، تهران: مؤسسه ذکر.
بیهقی، ابوبکر احمد بن‌الحسین (بی‌تا)، السنن الکبیری، بیروت: دار المعرفة.
حر عاملی (۱۴۱۴ق)، وسائل الشیعه، چاپ دوم، قم: تحقیق مؤسسه آل البیت.
سید رضی (۱۳۵۶ش/ 1387ق)، نهج‌البلاغه، تحقیق و تصحیح صبحی صالح، افست، قم: موسسه بعثت.
صدوق، محمد بن‌علی بن‌بابویه (۱۴۱۰ق)، خصال، تحقیق علی‌اکبر غفاری، بیروت: مؤسسه الاعلمی.
ـــــــــــ (1361ش)، معانی الاخبار، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
ـــــــــــ (بی‌تا)، عیون اخبار الرضا، تحقیق سید محمد حسینی لاجوردی، تهران: انتشارات جهان.
ـــــــــــ (1410ه‍‌)، امانی الصدوق، با مقدمه شیخ حسین اعلمی، چاپ پنجم، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۳ ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
طوسی، محمد بن‌حسن (۱۳۸۰ش)، الامالی، تحقیق و تصحیح بهراد جعفری و علی‌اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
قرطبی، محمد بن‌احمد (۱۴۱۶ق)، الجامع لاحکام القرآن، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
قمی، عباس (۱۴۱۶ه ق)، سفینة البحار، مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی.
کلینی، محمد بن‌یعقوب (۱۴۰۱ق)، الاصول من الکافی، تحقیق علی‌اکبر غفاری، چاپ چهارم، بیروت: دارالصعب.
مالک بن‌انس، (1416ق)، الموطأ، تحقیق محمدفؤاد عبدالباقی، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
مجلسی، محمدباقر (۱۴۰۳ق)، بحار الانوار، چاپ دوم، بیروت: دارالوفاء.
متقی هندی (۱۳۹۹ق)، کنز العمال، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
مسلم نیشابوری (بی‌تا)، الصحیح، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
نوری، میرزاحسین (1407ق)، مستدرک الوسائل، قم: مؤسسه آل البیت.