وایوپرستی بر مبنای رام‌یشت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه شهید باهنر کرمان

2 کارشناس ارشد فرهنگ و زبان‌های باستانی

چکیده

رام‌یشت اوستایی یکی از کهن‌ترین سروده‌های به جا مانده است، در حالی که به نام وای به «رام» نام‌گذاری شده است، ولی لابه‌لای بندهای آن می‌توان چهره وای قادر، قاهر، جان‌بخشنده و جان‌گیرنده‌ای را دید که به عنوان ایزد بزرگ دوچهره‌ای در گذشته‌ای دورتر در شرق ایران ‌پرستش می‌شده است. در این پژوهش کوشیده‌ایم با یاری بندهای به جامانده از رام‌یشت مشخص کنیم که وایو خدای بزرگ دوچهره‌ای بوده است، هم آفریننده و بغ بخشنده، هم میراننده پایان‌بخش. هم بغ آغاز، هم خدای پایان، که احتمالاً تا دوره مهرداد اول اشکانی در شرق ایران جنگ‌جویانی که وهرکه (گرگ) نامیده می‌شدند و درفش گرگ‌پیکر داشته‌اند، آن را می‌ستودند. آنها پوشاکی سیاه‌رنگ بر تن داشتند و گیسوانی بافته، و کمربند چرمین می‌بستند. زمان ستایش او از روشنای روز بود تا سپیده‌دم.

کلیدواژه‌ها


اوشیدری، جهانگیر (1371). دانش‌نامه مزدیسنا، تهران: نشر مرکز.
بندهش (1385). گردآورنده: مهرداد بهار، تهران: انتشارات توس.
بهار، مهرداد (1375). ادیان آسیایی، تهران: نشر چشمه.
بیرونی، ابوریحان (1363). آثار الباقیه عن القرون الحالیه، ترجمه: اکبر داناسرشت، تهران: امیرکبیر.
تفضلی، احمد (1383). تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، تهران: نشر سخن.
جاماسب آسانا، جاماسب جی دستور منوچهر جی. (1371). متون پهلوی، ترجمه: سعید عریان، انتشارات کتاب‌خانه جمهوری اسلامی ‌ایران.
رضی، ‌هاشم (1358). گاه‌شماری و جشن‌های ایران باستان، تهران: انتشارات فروهر.
زادسپرم (1385). وزیدگی‌های زادسپرم، تصحیح: محمدتقی راشد محصل، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شایگان، داریوش (1364). ادیان و مکتب‌های فلسفی هند، تهران: امیرکبیر.
فردوسی، ابوالقاسم (1365). شاه‌نامه، تصحیح: محمد رمضانی، تهران: پدیده.
کریستین سن، آرتور (1382). مزداپرستی در ایران قدیم، ترجمه: ذبیح‌الله صفا، تهران: هیرمند.
گیمن، ژ. دوشن (1375). دین ایران باستان، ترجمه: رؤیا منجم، تهران: فکر روز.
مختاریان، بهار (1389). درآمدی بر ساختار اسطوره‌ای شاه‌نامه، تهران: آگه.
موله، ماریژان (1377). ایران باستان، ترجمه: ژاله آموزگار، تهران: نشر توس.
نیبرگ، هنریک ساموئل (1383). دین‌های ایران باستان، ترجمه: سیف‌الدین نجم‌آبادی، کرمان: نشر دانشگاه شهید باهنر کرمان.
وندیداد (1361). ترجمه: سید محمدعلی داعی‌الاسلام، (بی‌نا).
ویدن گرن، گئو (1377). دین‌های ایران، ترجمه: منوچهر فرهنگ، تهران: انتشارات آگاهان ایده.
یشت‌ها (1377). ترجمه: ابراهیم پورداوود، تهران: نشر اساطیر.
Bartholomae, Christian (1961). Altiranisches Worterbuch, Berlin.