فرقه‌گرایی در قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد حوزه و دانشگاه

چکیده

منابع تاریخی و فرقه‌شناختی جهان اسلام نشان می‌دهند امت اسلامی بعد از درگذشت رسول خدا (ص)، دچار تفرقه ‌بسیاری شد؛ درنتیجه آسیب‌های بسیاری دید و دچار انحطاط شد. این نوشتار در پی بررسی فرقه‌گرایی از دیدگاه قرآن کریم است و نگاه قرآن به فرقه‌گرایی و پیامدهای آن را استنباط و عرضه می‌کند؛ از این‌رو نخست آیات ناظر به موضوع تفرق و وحدت را بازشماری و سپس گونه‌شناسی کرده است. این آیات را می‌توان در هشت گروه قرار داد: آیات ناظر به مذمت فرقه‌گرایی، اعتصام به حبل‌الله، نهی از نزاع و اختلاف، تبیین ماهیت واقعی فرقه‌گرایی، اهمیت وحدت، عوامل ایجاد تفرقه و فرقه‌گرایی، راهکارهای حفظ وحدت و دوری از تفرقه، پیامدهای سوء فرقه‌گرایی. نتیجۀ عمدۀ این جستار، دعوت مسلمانان به بازگشت به دیدگاه امت‌گرایی قرآن و نفی رویکرد فرقه‌گرایانه بر اساس تعالیم توحیدی قرآن است. نتیجۀ این بازگشت می‌تواند به اعتلای تمدن اسلامی، حل مشکلات اساسی و برچیده‌شدن مصائب بسیار جهان اسلام بینجامد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم، ترجمۀ فولادوند.
نهج البلاغه (1397 ش)؛ چ سوم، تهران: عدالت.
الاحمدى المیانجى، علی (1384 ش)؛ مکاتیب الائمه؛ تحقیق و مراجعه: مجتبى فرجى؛ الطبعة الاولى، قم: دار الحدیث.
جوادی، قاسم (1392 ش)؛ «اخلاق نقد مذاهب»؛ فصلنامه تخصصى پژوهشکده علوم وحیانى معارج، س اول، ش 3.
طباطبایی، محمدحسین (1389 ش)؛ تفسیر المیزان؛ الطبعة الثانیة، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
طبرسی، فضل بن الحسن (1339 ش)؛ مجمع البیان؛ تصحیح و تحقیق: السیدهاشم الرسولى المحلاتى؛ بیروت: دار احیاء التراث العربى.
قمی، شیخ عباس (1386 ش)؛ مفاتیح الجنان؛ ترجمه: الهى قمشه‏اى، تصحیح: محمدرضا رضوان‌طلب؛ چ هشتم، قم: آئین دانش.
محمدی ری‌شهری، محمد (1421 ق)؛ موسوعة الامام علی بن ابی‌طالب فی الکتاب و السنه و التاریخ؛ بمساعده محمدکاظم طباطبائی، محمود طباطبائی‌نژاد؛ مراجعه النهایه حیدر المسجدی، مجتبی الغیوری؛ چ اول، قم: مؤسسه دار الحدیث.
مطهری، مرتضی (1397 ش)؛ انحطاط و ترقى تمدن‌ها؛ تهران: صدرا.