زمینه‌های پذیرش و گسترش اسلام در بوسنی و هرزگوین بین سال‌های 1463 و 1800 میلادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فِرَق تشیع، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

2 دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

دوگانگی هویت جامعه بوسنی، به‌خصوص در میان مسلمانان، یکی از پیامدهای ورود اسلام به این منطقه و پذیرش آن دانسته شده است. علی‌رغم وجود تعادل و قرابت مذاهب مختلف در این سرزمین، این رخداد تاریخی با عواملی خارج از حوزه اقوام و مذاهب، تفسیر شده، و سبب درگیری‌های متعدد داخلی، و به تبع، نسل‌کشی مسلمانان در قرن بیستم به دست صرب‌ها شده است. برای دریافت هر چه بهترِ این تغییر و تحولات در بوسنی و هرزگوین ضروری است پیش از هر چیز ریشه (اصالت) قومی ساکنان کنونی بوسنی و هرزگوین و چگونگی مواجهه‌شان با فتوحات عثمانی در این بخش از بالکان را بررسی کنیم، فتوحاتی که به فراهم‌شدن زمینه‌های پذیرش اسلام در این گستره از اروپای شرقی انجامید. در ادامه نیز کوشیدیم روند نفوذ و گسترش این دین را در قالب سازوکارهای پخشی، که در چارچوب نظریه پخش فضایی هاگراستراند به آنها اشاره شده است، بازخوانی کنیم و پیامدهای حضور عثمانی در عرصه‌های فرهنگی، اجتماعی، مذهبی، اقتصادی، سیاسی و نظامی را از منظر صاحب‌نظران این حوزه بکاویم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آسایش زارچی، محمدجواد (1374). بحران بوسنی و هرزگوین و مذاکرات صلح، تهران: اطلاعات.
احسان اوغلو، اکمل‌الدین (1386). «مدارس امپراتوری عثمانی»، ترجمه: مهدی عبادی، در: تاریخ اسلام، ش29، ص149-174.
اسدی، احمد (1372). «تاریخچه اولیه شکل‌گیری اسلام در بوسنی و منطقه»، در: صف، ش158.
امینیان، بهادر (1385). مسلمان، هویت و جامعه بین‌الملل، تهران: مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور.
اوزون، چارشی لی، اسماعیل حقی (1370). تاریخ عثمانی: از فتح استانبول تا مرگ سلطان قانونی، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
اینالجق، خلیل (1388). امپراتوری عثمانی، عصر متقدم 1300-1600، ترجمه: کیومرث قرقلو، تهران: بصیرت.
بوگدانویچ، دیان (1341). «ادبیات فارسی در یوگسلاوی»، در: راهنمای کتاب، س5، ش11-12.
پورگشتال، هامر (1367). تاریخ امپراتوری عثمانی، ترجمه: میرزازکی علی‌آبادی، تهران: زرین.
چانچار، اسد محمد (1376). «شاعران فارسی‌سرا در بوسنی و هرزگوین»، در: آشنا، ش37، ص88-92.
رضانژاد، عزالدین (1387). «سرزمین‌های جهان اسلام (بوسنی و هرزگوین) در سده بیستم»، در: اندیشه تقریب، ش17، ص119-146.
ریاحی، محمدامین (1369). زبان و ادب فارسی در قلمرو عثمانی، تهران: اطلاعات.
سلطان‌شاهی، ستار (1383). بوسنی و هرزگوین، تهران: وزارت امور خارجه.
شاو، استانفورد جی. (1370). تاریخ امپراطوری عثمانی و ترکیه جدید، ترجمه: محمود رمضان‌زاده، مشهد: آستان قدس رضوی.
شکریتش، نیاز محمد (1995). انتشار الاسلام فی البوسنة والهرسک فی القرنین الخامس والسادس عشر، طرابلس: جمعیة الدعوة الاسلامیة العالمیة.
شکوهی، حسن (1364). جغرافیای کاربردی و مکتب‌های جغرافیایی، مشهد: آستان قدس رضوی.
شکویی، حسن (1375). اندیشه‌های نو در فلسفه جغرافیا، تهران: گیتاشناسی.
گل‌محمدی، احمد (1383). جهانی‌شدن، فرهنگ، هویت، تهران: نی.
لوئیس، برنارد (1372). ظهور ترکیه نوین، ترجمه: محسن علی‌سبحانی، تهران: بی‌نا.
نصر اصفهانی، محمود (1381). تاریخ مسلمانان بالکان، تهران: آرام.
نظرزاده، عبدالله (1373). بوسنی و هرزگوین در بستر تاریخ، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
یوسفیان، جواد (1372). نگاهی به تاریخ و فرهنگ بوسنی و هرزگوین، تهران: بنیاد دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
Aksan, Virginia H. (2006). The Ottomans and the World Around Them, London: I B. Tauris.
Balic, Smail (1994). “Destruction of the Bosnian Architectural Heritage”, in: Vienna Journal of Islamic Studies, Vol. 5, No. 2, pp. 268-273.
Barkey, Karen (2008). Empire of Difference: The Ottomans in Comparative Perspective, New York: Cambridge University Press.
Comyn-platt, T. (2018). The Turk in the Balkans, printed by William Clows and Sons, London and Beccles.
Cuvalo, Ante (2007). Historical Dic of Bosnia & Herzegovina, United Kingdom: The Scarecrow Press.
Davis, G. Scott (1996). Religion and Justice in the War over Bosnia, Psychology Press.
Deans, William (1854). History of The Ottoman Empire, Government, Laws, Religion, Education of Turks.
Inalcik, Halil (2005). Turkler ve balkanlar, Under Secretary Ship of Navigation. [In Turkish. Kitab-ı Bahriye]
Lopasic, Alexander (1994). Islamization of the Balkans with Special Reference to Bosnia Journal of Islamic Studies.
Morris, Edward Joy (1855). The Turkish Empire, Embracing the Religion, Manners, and Customs of the People, Philadelphia: Lindsay and Blakiston.
OzKirimli, Umut (2000). Theories of Nationalism, London: MacMillan.
Uyar, Mesut; Erickson, Edward J. (2009). A Military History of the Ottoman, Westport, CT: Praeger Security International.