تصوف و سیاست در «طریقت عدل و احسان»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد رشتة عرفان و تصوف

چکیده

آنچه از مفهوم «تصوف» در پارة شرقی جهان اسلام به ذهن متبادر می‌شود،
عبارت است از فرد یا افرادی که در پی سیر و سلوک معنوی، دنیا و مافیها را وانهاده و بدور از اجتماع، در گوشه‌ای به تهذیب نفس مشغول‌اند؛ اما همین اصطلاح در
خطة غربی جهان اسلام، یعنی شمال آفریقا، ماجرایی دیگر دارد و مفهوم جهاد و درگیری و دخالت در سیاست و اجتماع از آن فهمیده می‌شود. از جمله طریقت‌های
مهم و فعال در دورة معاصر در کشور مغرب طریقت عدل و احسان است.
ویژگی برجستة این طریقت جمع دو پدیدة به ظاهر ناسازگارِ تصوف و سیاست است. طریقت عدل و احسان با الهام از آموزه‌های تصوف، جنبشی سیاسی را بنیان نهاده
است که هم‌‌اکنون یکی از مهم‌ترین گروه‌های سیاسی اسلامی مغرب به شمار می‌رود. جهت شناخت بهتر این جنبش صوفیانة اسلام‌گرا، نخست به اختصار بر چگونگی ورود تصوف به خطة غرب اسلامی، به ویژه مغرب، درنگی می‌نماییم و پس از اشاره‌ای به طریقة بودشیشیه به بررسی احوال و اندیشه‌های پیر «طریقت عدل و احسان» می‌پردازیم و در فرجام آموزه‌ها و تعالیم صوفیانه و در عین حال اجتماعی این طریقه را برمی‌رسیم.
 

کلیدواژه‌ها


«البرنامج التربوی المرحلی»، این جزوه که بدون ذکر مؤلف، ناشر و سال نشر منتشر می‌شود برنامه‌های داخلی جنبش «عدل و احسان» را تشریح می‌کند. این جزوه در بین اعضا و هواداران طریقت توزیع می‌گردد.
ارحیحات، احمد (1996)، الدعوة الی الله فی رحاب التصوف، بی‌جا: بی‌نا.
بوکاری، احمد (2006)، الاحیاء و التجدید الصوفی فی المغرب، 3ج، الرباط: وزارة الاوقاف.
الجمعیة المغربیة للتألیف والترجمة والنشر (1992)، معلمة المغرب، سلا: الجمعیة المغربیة.
حرکات، ابراهیم (1965)، المغرب عبر التاریخ، دارالبیضاء: بی‌نا.
ظریف، محمد (1992)، الاسلام السیاسی فی المغرب، دارالبیضاء: مکتبة الامة.
ـــــــــــــ (1995)، جماعة العدل والاحسان، دارالبیضاء: المجلة المغربیة لعلم الاجتماع السیاسی.
ـــــــــــــ (1996)، المغرب فی مفترق الطرق، دارالبیضاء: المجلة المغربیة لعلم الاجتماع السیاسی.
ـــــــــــــ (1999)، الاسلامیون المغاربة،‌ دارالبیضاء: المجلة المغربیة لعلم الاجتماع السیاسی.
الغزالی، احمد (1988)، مساهمة فی البحث عن زوایا بنی یزناسن، فاس.
الفاسی، علال (1998)، التصرف الاسلامی فی المغرب، الرباط: مؤسسة علال الفاسی.
یاسین، ‌عبدالسلام (1973)، الاسلام غداً، بی‌جا: ‌افق.
ـــــــــــــ (1981)، المنهاج النبوی، بی‌جا: افق.
ـــــــــــــ (1995)، رسالة التذکیر، بی‌جا: افق.