از انقطاع تا فنا در اندیشه اکهارت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر دانشگاه ادیان و مذاهب قم

چکیده

این مقاله دیدگاه مایستر اکهارت را دربارة مراحل سیر باطنی انسان به سوی اصل خویش بیان می‌دارد. به نظر او، نقطة اوج این سیر عبارت است از بازگشت به واحد و یگانه‌شدن با او. بر اساس سخنان اکهارت، می‌توان در مجموع سه مرحلة اساسی را برای این سیر معرفی می‌کرد: 1) انقطاع یا تبتل، 2) تولد کلمه در نفس، 3) و فنای در ذات. این مقاله به توصیف صرف دیدگاه اکهارت بسنده نمی‌کند، بلکه از تفسیر نیز بهره می‌گیرد تا بتواند به سخنان نسبتاً غیر نظام‌مند اکهارت دربارة چند و چون این مراحل نظام ببخشد. از سوی دیگر آرا و اقوال اکهارت دربارة سیر باطنی انسان ترکیبی از آموزه‌های مسیحی و اندیشة افلاطونی را به نمایش می‌گذارد، ترکیبی که وصف عام عرفان مسیحی است. از این‌رو، مقالة حاضر به نوعی در پی تفکیک بین عناصر مسیحی و افلاطونی اندیشة اکهارت نیز بوده است و دست‌کم برخی از مفاهیم اصلی اندیشة وی را به تبار خویش ارجاع داده است. آمیزه‌ای که اکهارت از آموزه‌های مسیحی و اندیشة افلاطونی عرضه می‌دارد محصول یک تلاش نظری برای ترکیب این دو سنت فکری نیست، بلکه حاصل تفسیر و تأویلی است که اکهارت به هنگام استناد به کتاب مقدس به کار می‌گیرد.
 

کلیدواژه‌ها


استیس، و. ت. (1367)، عرفان و فلسفه، ترجمه بهاء‌الدین خرمشاهی، تهران: انتشارات سروش.
اگریدی، جوان (1377)، مسیحیت و بدعتها، ترجمه عبدالرحیم سلیمانی، قم: موسسه فرهنگی طه.
ایلخانی، محمد (1382)، تاریخ فلسفه در قرون وسطی، تهران: انتشارت سمت.
کاپلستون، فردریک (1380)، تاریخ فلسفه، ج1، ترجمه سیدجلال‌الدین مجتبوی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات سروش.
کاکایی، قاسم (1381)، وحدت وجود به روایت ابن‌عربی و مایستر اکهارت، تهران: انتشارات هرمس.
لین، تونی (1380)، تاریخ تفکر مسیحی، ترجمه روبرت آسریان، تهران: انتشارت فرزان.
Davıs, Oliver, (trans.) (1994), Meister Eckhart: Selected Writings, London,Penguin Books.
Fuller, Reginald H. (1995), "God in the New Testament", in: Eliade, Mircea (ed.), Encyclopedia of Religion, New York: Macmillan Publishing Company.
Gerson, Lloyd p. (Ed) (1996), The Cambridge Companion to Plotinus, Cambridge, Cambridge University Press.
Inge, W. R. (1956), Christian Mysticism, US, Meridian Books.
McGinn, Bernard (1986), Meister Eckhart, Teacher and Preacher, New Jeresy, Paulist Press.
__________ (2001), the Mystical Thought of Meister Eckhart: The Man From Whom God Hid Nothing, New York: A Herder and Herder Book.
Schurmann, Reiner, Wandering Joy: (2001) Meister Eckhart`s Mystical Philosophy, US: Lindisfarne Books.
Shah-kazemi, Reza (2006), Paths to Transcendence According to Shankara, Ibn Arabi and Meister Eckhart, Canada: World Wisdom.
Walshe, M. O, C. (1992), Meister Eckhart, Sermons and Treatises, vol. 3, Longmead Element Book.