ماهیت و مراتب سلوک عرفانی: بررسی تطبیقی نظرگاه امام خمینی و اِوِلین آندرهیل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دوره دکتری عرفان اسلامی، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی

چکیده

غایت عرفان یگانگی با حقیقت است و عرفان عملی عهده‌دار بیان طریقه دست‌یابی و نیل به این هدف. عارفان در دوره‌های زمانی مختلف در باب چگونگی سلوک و مراحلی که باید پیموده شود، سخن گفته‌اند. این مقاله به بررسی تطبیقی دیدگاه‌های اِوِلین آندرهیل (عرفان‌پژوه و عارف معاصر) و امام خمینی در باب مراحل سلوک می‌پردازد. هر دو عارف مراحل سلوک را به سه مرحله کلی بیداری، تصفیه و اشراق تقسیم می‌کنند، گرچه در باب شرح و تبیین آن اختلاف نظرهایی دیده می‌شود که ریشه در سنت عرفانی، دین و فرهنگی دارد که به آن متعلق‌اند. نکته مهم این است که هر دو عارف در جهت هدف مشترکی می‌کوشیده‌اند و آن بیان عرفان به زبانی در خور فهم مردم عادی است تا آنان نیز بتوانند در حیات معنوی سهیم شده و از مواهب آن برخوردار شوند؛ زیرا به زعم هر دو، عرفان ضرورت حیات انسان معاصر است و قدم گذاردن در این وادی تمامی جوانب حیات انسان را در برمی‌گیرد، لذا باید آن را از دشواری‌ها و پیچیدگی‌های خاص علمی پیراست تا بتواند کل جامعه بشری را فرا گیرد.

کلیدواژه‌ها


آندرهیل، اولین (1385). حیات معنوی: حقایق والای معنوی برای زندگی هر روزه، ترجمه: سیمین صالح، چاپ اول، تهران: نشر شور.
ـــــــــــ (1386). «عرفان نقطه عزیمت»، ترجمه: محمد کیوان‌فر در: هفت آسمان، س9، ش33، ص83ـ114.
اکمپیس، توماس (1382). اقتدا به مسیح، ترجمه: سعید عدالت‌نژاد، چاپ اول، تهران: طرح نو.
حسینی‌زاده، مائده السادات (1389). «مقایسه مراحل سلوک در عرفان عملی از دیدگاه امام خمینی (ره) و اولین آندرهیل به همراه ترجمه کتاب عرفان عملی» (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، استاد راهنما: مسعود صادقی، استاد مشاور: سید محمود یوسف ثانی، تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
خمینی، روح‌الله (1373). شرح دعای سحر، ترجمه: احمد فهری، ویرایش دوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
خمینی، روح‌الله (1378الف). سر الصلوه (معراج السالکین و صلوه العارفین)، چاپ ششم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح‌الله (1378ب). صحیفه نور: مجموعه آثار امام خمینی، چاپ اول، تدوین و تنظیم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح‌الله (1382). شرح چهل حدیث، چاپ بیست و هشتم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح‌الله (1386). شرح حدیث جنود عقل و جهل، چاپ یازدهم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح‌الله (1387الف). آداب الصلوه، چاپ پانزدهم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح‌الله (1387ب). جهاد اکبر، چاپ هجدهم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح‌الله (1388). تفسیر سوره حمد، چاپ یازدهم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
شیمل، آنه ماری (1374). ابعاد عرفانی اسلام، ترجمه: عبدالرحیم گواهی، چاپ اول، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
کاکایی، قاسم (1382). وحدت وجود به روایت ابن‌عربی و مایستر اکهارت، چاپ دوم، تهران: هرمس.
Eliade, Mircea (1987). The Encyclopedia of Religion, New York: Mac Millian Publishing Company.
 
The New Encyclopedia Britannica (1998). Macropedia: Micropedia.
Underhill, Evelyn (1965). Practical Mysticism: A Little Book For Normal People, London: J. M. Dent & Sons LTD.
Underhill, Evelyn (1993). Mysticism: The Nature & Development Of Spiritual Consciousness, Oxford: One World Publications.   
www.Evelyn Underhill.Org