ابزار و منابع معرفت از دیدگاه امام علی (ع) در نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه و کلام، دانشگاه ادیان و مذاهب قم

2 استادیار دانشکده معارف و الاهیات اسلامی، دانشگاه آیت‌الله حائری میبد

چکیده

مسئله شناخت، پایه و اساس جهان‌بینی الاهی و غیرالاهی است که در طول تاریخ اندیشمندان اهتمام خاصی به آن نشان داده‌اند. در رأس همه آنها حضرت علی (ع) نیز در نهج‌البلاغه روش‌ها و ابزارهایی مانند حس، عقل، شهود و وحی را برای شناخت عالم هستی، به‌ویژه مبدأ آن، ترسیم و تفسیر کرده‌اند و انسان‌ها را از حدود و قلمرو آنها در شناخت آگاه می‌کنند. نوشتار پیش رو پژوهشی است درباره ابزارهای شناخت و بیان قلمرو حدود آنها از دیدگاه حضرت علی (ع) با استناد به نهج‌البلاغه و کلمات نورانی آن امام همام.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
نهج‌البلاغه (1995). تحقیق: صبحی صالح، بیروت: مرکز البحوث الاسلامیة.
آمدی، عبدالواحد (بی‌تا). غرر الحکم و درر الکلم با مجموعه کلمات قصار حضرت علی (ع)، ترجمه: محمدعلی الانصاری، قم: دار الکتاب.
ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبة اللّه (1404). شرح نهج‌البلاغه، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: منشورات مکتبة آیة اللّه العظمی المرعشی نجفی.
ابن سینا، حسین بن عبداللّه (بی‌تا). رسائل ابن‌سینا، قم: انتشارات بیدار.
ابن عربی، محمد ابن علی (1362). فصوص الحکم، تحقیق: ابوالعلا عفیفی، تهران: انتشارات الزهرا.
جعفری، محمدتقی (1360). شناخت از دیدگاه علمی و از دیدگاه قرآن، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
جمعی از نویسندگان (1380). دانش‌نامه امام علی (ع)، قم:‌ انتشارات فرهنگ و اندیشه اسلامی.
جوادی آملی، عبداللّه (1383). سرچشمه اندیشه، قم: انتشارات إسراء.
دیلمی، حسن بن محمد (1412). ارشاد القلوب، قم: انتشارات شریف رضی.
زنوزی، عبداللّه (1371). انوار جلیه، تحقیق و تصحیح: سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران: امیرکبیر.
سجادی، سید جعفر (1375). فرهنگ علوم عقلی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
سراج طوسی، عبداللّه بن علی (1382). اللّمع فی التصوف، تصحیح و تحشیه: رینولد آلن نیکلسون، ترجمه: مهدی محبتی، تهران: انتشارات اساطیر.
سهروردی، یحیی بن حبش (1372). مجموعه مصنفات، تحقیق و تصحیح: هانری کربن، تهران: انتشارات انجمن فلسفه و حکمت اسلامی، ج2.
شبستری، محمود (بی‌تا). شرح گلشن راز، به اهتمام: صابر کرمانی، تهران: طهوری.
شهیدی، جعفر (1372). ترجمه نهج‌البلاغه، تهران: انتشارات علمی.
شیرازی، محمد بن ابراهیم (1981). الأسفار الاربعة، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
صوفی تبریزی، ملا عبدالباقی (1378). منهاج الولایة فی شرح نهج‌ البلاغه، تحقیق: حبیب‌اللّه اعظمی، تهران: میراث مکتوب.
عطار، فریدالدین (1383). منطق الطیر، تحقیق: محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: انتشارات سخن.
قمی، عباس (1350). کلیات مفاتیح الجنان، تهران: انتشارات علمی.
مجلسی، محمدباقر (1403). بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الثالثة.
مطهری، مرتضی (1373). مجموعه آثار، تهران: انتشارات صدرا، ج13.
معادی‌خواه، عبدالمجید (1372). فرهنگ آفتاب: فرهنگ تفصیلی مفاهیم نهج‌البلاغه، تهران: نشر ذره، چاپ اول.
ملایری، موسی (1384). تبیین فلسفی وحی از فارابی تا ملاصدرا، قم: طه.