دانشگاه ادیان و مذاهب
هفت آسمان
2322-4290
2717-106X
13
52
2012
02
20
میراث کلامی شیعه در مرحلة تأسیس
13
36
FA
محمد تقی
سبحانی
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
محمد جعفر
رضایی
دانشجوی دکتری شیعهشناسی
این درسگفتار تاریخ کلام شیعه را با نگاهی میراثشناسانه بررسی میکند. میراث کلامی را میتوان از سه منظر قالب، سبک و محتوا بررسی کرد. این بررسی علاوه بر اینکه ابعاد مختلف هر اثر کلامی را روشن میکند، میتواند به ما در تعیین زمان نگارش آثاری که هویت مؤلفانشان معلوم نیست و نیز در تشخیص هویت مؤلفان این آثار کمک کند. وقتی از این سه منظر، نگاهی از فراز به تاریخ کلام شیعه میافکنیم، میتوانیم آن را به چهار دورة کلیِ تأسیس، رقابت با فلسفه، فلسفی شدن و دورة معاصر تقسیم کنیم. دورة تأسیس، خود دارای سه دورة فرعی پیدایش، نظریهپردازی و جامعنگری است. میتوان با نگاهی گونهشناسانه، میراث کلامی هر مرحله را در دستههای مختلفی طبقهبندی کرد. درسگفتار حاضر، در ادامه با بیان اینکه بخش عظیمی از میراث کلامی مربوط به دورة نظریهپردازی، مفقود شده به عوامل مثبت و منفیِ این فقدان اشاره، و امکان بازسازی میراث این مرحله را بررسی میکند.
کلام شیعه,ادوار کلام,میراث کلامی,فهرستنگاری,احیای میراث
https://haftasman.urd.ac.ir/article_67514.html
https://haftasman.urd.ac.ir/article_67514_a82ff398c95f3707e5c903104bc0b569.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
هفت آسمان
2322-4290
2717-106X
13
52
2012
02
20
اعتقادات امامیه در کلام شیخ مفید؛ کاوشی بر محور النکت فی مقدمات الاصول
37
58
FA
عباس
میرزایی
دانشجوی دکتری شیعه شناسی
abbasmirzaeie@yahoo.com
شیخ مفید نقطة عطفی در تاریخ کلام امامیه است که اندیشههایش تأثیری سرنوشتساز بر متکلمان بعدی داشته است. این مقاله، نخست به زندگینامه علمی و جایگاه اجتماعی و سیاسی شیخ مفید در عصر خودش میپردازد. بدین منظور، علاوه بر اشاره به فضای علمی و فرهنگی عصر شیخ مفید، وضعیت سیاسی آن عصر نیز مورد توجه قرار گرفته است. این مقاله در ادامه با اشاره به غنا و کثرت آثار علمی شیخ مفید، روشن میکند که وی اولین کسی است که در حوزه کلام عقلی شیعه، علاوه بر تکنگاری، جامع نگاری را در دستور کار خود قرار داده است. هدف اصلی مقاله حاضر ارائه گزارشی است از تقریر شیخ مفید از اعتقادات امامیه. این گزارش بر محور رسالة وی با نام <em>النکت فی مقدمات الاصول</em> صورت گرفته است. در عین حال، برای اینکه تصویر کاملی از اندیشة وی عرضه گردد به دیگر کتب کلامی وی مراجعه و استناد شده است. نویسنده تلاش میکند با اشاره به فضای کلامی عصر شیخ مفید، نقطههای تعامل یا تقابل اندیشة وی با دیگر جریانهای کلامی را نیز نشان دهد.
عقلگرایی,اعتقادات,شیخ مفید,النکت فیمقدمات الاصول,معتزله
https://haftasman.urd.ac.ir/article_67517.html
https://haftasman.urd.ac.ir/article_67517_847b691ce2719a336b4fd4498c569eb4.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
هفت آسمان
2322-4290
2717-106X
13
52
2012
02
20
اعتقادات شیعه در کلام فیض کاشانی؛ کاوشی بر محور انوارالحکمه
59
86
FA
احدالله
قلیزاده برندق
مقاله حاضر که برای بیان تقریر فیض کاشانی از اعتقادات امامیه نگاشته شده است، نخست زندگانی علمی فیض کاشانی را بررسی میکند و به تنوع گرایشهای فکری وی اشاره میکند. فیض از جمله عالمانی است که فلسفه، تصوف و علم کلام را تخطئه کرده، و برای عرضة اعتقادات، نقل از معصوم را کافی میداند. وی با ادعای بینیازی از کلام متکلمان، اقدام به تألیف کتابهای اعتقادی نموده است. در مقاله حاضر در عین توضیح این موضعگیریِ منفیِ فیض در قبال فلسفه، تصوف و کلام، پایبندی عملی او به این موضع نفی شده است. بخش اصلی مقاله حاضر به بیان دیدگاههای اعتقادی فیض اختصاص دارد که بر محور کتاب <em>انوار الحکمه</em> وی صورت گرفته است. اهمیت <em>انوار الحکمه</em> همانطور که در مقاله بررسی شده در این است که این کتاب تمام گرایشهای او اعم از فلسفی، عرفانی، کلامی و حدیثی را به نمایش درمیآورد. بهرغم آنکه تمام این گرایشها در <em>انوار الحکمه</em> نمود یافته است، وی در این کتاب اعتقادات را نه در قالب ساختار مرسوم کلامی، بلکه در قالبی خاص بیان میدارد که بهطور مستقیم از آیات قرآن گرفته شده است.
فیض کاشانی,انوارالحکمه,اعتقادات,امامیه,حکمت متعالیه
https://haftasman.urd.ac.ir/article_67518.html
https://haftasman.urd.ac.ir/article_67518_92d71d583162079a177b6af878c64f42.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
هفت آسمان
2322-4290
2717-106X
13
52
2012
02
20
اعتقادات امامیه درکلام شیخ حر عاملی؛ کاوشی بر محور الفصول المهمه فی اصول الائمه(ع)
87
116
FA
علی
فتاحی تازه کند
پژوهشگر دانشگاه ادیان و مذاهب
این مقاله گزارشی تفصیلی از دیدگاههای اعتقادی شیخ حر عاملی عرضه میدارد. برای بیان تقریر وی از اعتقادات امامیه، یکی از آثارش با عنوان <em>الفصول المهمة فی اصول الائمه</em> محور قرار گرفته و در عین حال تلاش شده که با مراجعه به تمام آثار وی تصویر جامعی از دیدگاههای کلامیاش عرضه شود. شیخ حر عاملی از محدثان مشهور امامیه و از بزرگان علمای اخباری است. به نظر وی آنچه در روایات ذکر شده وافی به مقصود است. بر همین اساس، وی در این کتاب تلاش دارد تمام معارف را با نقل آیات و روایات و استناد مستقیم بدانها عرضه بدارد. به نظر وی، برای تبیین عقاید نیازی به ادلّة عقلی ظنی نیست و روا نیست که ظاهر روایات با استناد به این قبیل ادله ظنی تأویل گردد. بر همین اساس، وی دیدگاه برخی از متکلمان امامی همچون شیخ مفید را که ظاهر برخی از روایات را تأویلکردهاند رد میکند. شیخ حر برای فلسفه و تصوف در مسائل اعتقادی اعتباری قائل نیست و دیدگاههای فیلسوفان و صوفیان را با استناد به ادله عقلی و نقلی رد میکند.<br />
اعتقادات,شیخ حر عاملی,احادیث اعتقادی,الفصول المهمه,تصوف
https://haftasman.urd.ac.ir/article_67519.html
https://haftasman.urd.ac.ir/article_67519_3d6153b46f7775019a86d8a47957fd11.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
هفت آسمان
2322-4290
2717-106X
13
52
2012
02
20
اعتقادات امامیه در کلام میرزا احمد آشتیانی؛ کاوشی بر محور لوامع الحقائق فی اصول العقائد
117
140
FA
داود
شیخی زازرانی
پژوهشگر مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب وابسته به دانشگاه ادیان و مذاهب.
فاطمه
براتی احمدآبادی
پژوهشگر مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب وابسته به دانشگاه ادیان و مذاهب
این مقاله درصدد است یکی از حکما و متکلمان امامیه در سدة اخیر، یعنی میرزا احمد آشتیانی(ره) را معرفی نماید، آثار قلمی و مشرب فکری او را مشخص سازد، اعتقادات امامیه را از دریچة نگاه او منعکس کند و روش استدلال وی بر این اعتقادات را نشان دهد. به این منظور کتب کلامی او، بهطور خاص، اعتقادنامههایش با محوریت <em>لوامع الحقائق فی اصول العقاید</em> مورد مطالعه و مراجعه قرار گرفتهاند و حاصل آن به صورت یک گزارش تفصیلی از <em>لوامع</em> ارائه شده است. این گزارش در بطن خود دو مطلب دیگر را در بر دارد: نخست بعضی توضیحات یا مطالب تکمیلی میرزا احمد (ره) در آثار کلامی مفصّلترش، بهخصوص کتاب <em>نامة رهبران</em>؛ و دوم برخی نکات خارج از آثار او جهت رفع ابهام یا تکمیل کلام؛ ای مثال، در دو مبحث توحید و معاد اهم آرائی که وی مطرح کرده است تبارشناسی شده و صاحبان اصلی آرا با استناد به کتبشان معرفی شدهاند. این مقاله نشان می دهد که در یک نگاه کلی میرزا احمد آشتیانی همانند بسیاری از متکلمان متأخر، داخل در مکتب «کلام فلسفی» صدرایی است.<br />
اعتقادات,امامیه,میرزا احمد آشتیانی,لوامع الحقایق,کلام فلسفی
https://haftasman.urd.ac.ir/article_67520.html
https://haftasman.urd.ac.ir/article_67520_8a3e28ac527ad900e7ad62f4dd9bc95c.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
هفت آسمان
2322-4290
2717-106X
13
52
2012
02
20
اعتقادات امامیه در کلام علامه مظفر؛ کاوشی بر محور عقائد الامامیه
141
166
FA
داود
شیخی زازرانی
پژوهشگر دانشگاه ادیان و مذاهب
فاطمه
براتی احمدآبادی
پژوهشگر دانشگاه ادیان و مذاهب
مقالة حاضر تقریر علامه مظفر را از اعتقادات امامیه گزارش میکند. این گزارش بر محور کتاب معروف وی، یعنی <em>عقائد الامامیه</em> صورت گرفته است. این کتاب انتشار گستردهای داشته و بهعنوان منبعی برای شناخت مذهب امامیه مورد توجه اندیشمندان اسلامی اعم از شیعه و سنی قرار گرفته است. برای آنکه ترسیم کاملی از دیدگاههای کلامی و اعتقادی علامه مظفر صورت بگیرد، علاوه بر کتاب فوق، به دیگر آثار ایشان نیز مراجعه شده است. همچنین تلاش شده که با مراجعه به منابعی که علامه مظفر برای نگارش <em>عقائد الامامیه</em> استفاده کرده است، به موارد اخذ و اقتباس و نیز ابتکارات وی اشاره شود. علامه مظفر سعی دارد در <em>عقائد الامامیه</em> اصول اعتقادات امامیه را بدون پرداختن به ادلّة تفصیلی آنها بیان کند؛ با این حال در این کتاب ادلّة عقلی و نقلی بسیاری از اعتقادات امامیه اجمالاً بیان شده است. به نظر میرسد که وی در پارهای از موارد برای تبیین اعتقادات امامیه از مبانی فلسفة ملاصدرا بهره برده است.<br />
علامه مظفر,اعتقادات,امامیه,عقائد الامامیه,ملاصدرا
https://haftasman.urd.ac.ir/article_69213.html
https://haftasman.urd.ac.ir/article_69213_b6e7a479a355d55844a35c43b098987f.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
هفت آسمان
2322-4290
2717-106X
13
52
2012
02
20
اعتقادنامههای امامیه در گفتوگو با دکتر امداد توران
167
192
FA
https://haftasman.urd.ac.ir/article_69210.html
https://haftasman.urd.ac.ir/article_69210_fcdf9a9fee31c8ed63c7d4bd7260966d.pdf
دانشگاه ادیان و مذاهب
هفت آسمان
2322-4290
2717-106X
13
52
2012
02
20
دانشنامة دین بریل: گزینش و گزارش
193
216
FA
سید حسن
اسلامی
دانشیار گروه فلسفه دانشگاه ادیان و مذاهب
https://haftasman.urd.ac.ir/article_67541.html
https://haftasman.urd.ac.ir/article_67541_496cb8f534dd3e8e5712872c24d4b5b7.pdf