تاریخ روابط فرهنگی و تجاری ایران با کشورهای جنوب شرقی آسیا به پیش از اسلام باز میگردد که رابطه با سیام و سابقه حضور ایرانیان در آن کشور از این جهت در خور توجه و پیگیری است. این نوشتار، گزارش مفصّل کریستف مارسینوفسکی در سخنرانی عمومی وی در 20 مارس 2012 در مرکز نالاندا- سریوجایا[i] است؛ و راجع به ایرانیان و شیعیانی است که در دورهٔ صفوی (قرن هفدهم میلادی) آمد و شد به سیام را آغاز کردند و جدای از روابط رسماً دیپلماتیک و تجاری در دوره شاه نارای (1656-1688)، نقش خود را در تبلیغ تصوف و امور آموزشی و فرهنگی تثبیت کردند. همچنین، در این مقاله شواهدی در تأیید این دعاوی وجود دارد که نشان میدهد ناظران و هیئتهای غربی به مشاوران شیعی شاه نارای اشاره میکنند. نویسنده عامل تاریخی اصلی و تعیینکننده در پس تسلّط مسلمانان اهل سنّت بر شیعیان تایلند را، دوربودن از پیامد «دوره میانی تاریخ ایران» میداند. از دید او، با اینکه این روابط با زوال حکومت صفوی به دست افغانها از بین رفت، اما شیعیان در دورهٔ پهلوی (1921-1978) این روابط را با تایلند از سر گرفتند. درنتیجۀ این روابط شماری از سفرا و مردم تایلند به تشیع گرویدند و مراکز فرهنگی ایران در تایلند تأسیس شد. [i]. Nalanda-Sriwijaya Centre, ISEAS