آیه «وَمَا کنَّا مُعَذِّبِینَ» از دیدگاه علمای مذاهب (طبرسی، زمخشری، فخرالدین رازی، ابن‌قیم جوزیه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه ادیان و مذاهب، جامعة المصطفی العالمیة

چکیده

عوامل پیدایش مذاهب، اختلاف‌نظر در مسائل خاصی بوده است و هر مسئله‌ای باعث اختلاف مذاهب نیست. بنابراین، باید در تحقیقات به‌دقت همه مسائل را بررسی کنیم تا روشن شود کدام مسئله باعث اختلاف است و کدام چندان ربطی به اختلاف مذاهب ندارد. این مقاله دیدگاه چهار اندیشمند از مذاهب اسلامی درباره آیه «وَمَا کنَّا مُعَذِّبِینَ حَتَّی نَبْعَثَ رَسُولًا» (اسراء: 15) را بررسی می‌کند و نشان می‌دهد این چهار نفر معتقدند خدای سبحان بندگانش را پیش از آمدن پیامبران عذاب نمی‌کند. با وجود اینکه هر چهار نفر، حسن و قبح عقلی را قبول دارند، فخر رازی و ابن‌قیم در صورت نبود آیه، عذاب را بر اساس حسن و قبح عقلی قبول ندارند، ولی دو نفر دیگر قبول دارند. پس در بحث حسن و قبح عقلی، خداوند متعال جدای از مخالفت با رسولان و به ‌صرف فهم عقل، کسی را عذاب نمی‌کند.

کلیدواژه‌ها


منابع

قرآن کریم.
ابن قیم الجوزیه، محمد بن ابی بکر (بی‌تا الف). مدارج السالکین بین منازل ایاک نعبد و ایاک نستعین، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الاولی.
ابن قیم الجوزیه، محمد بن ابی بکر (بی‌تا ب). مفتاح دار السعادة و منشور ولایة العلم والارادة، تحقیق: عبد الرحمن بن حسن بن قائد، جده: دار عالم الفوائد (مجمع الفقه الاسلامی، مطبوعات المجمع).
جعفریان، رسول (1390). دو رساله از کاشف الغطاء علیه میرزا محمد اخباری، تهران: انتشارات کتاب‌خانه مجلس.
رازی، محمد بن عمر (1421). التفسیر الکبیر او مفاتیح الغیب، بیروت: دار المکتبة العلمیة، الطبعة الاولی.
زمخشری، محمود بن عمر (بی‌تا). الکشاف، بی‌جا: بی‌نا.
سید رضی (گردآورنده) (1390). نهج‌ البلاغه، قم: دفتر نشر معارف.
طبرسی، فضل بن حسن (1339). مجمع ‌البیان، تصحیح و تعلیق: سید هاشم رسولی محلاتی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.