بررسی و نقد کتاب صوفیسم و تائوئیسم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

کتاب Sufism and Taoism، نوشته توشیهیکو ایزوتسو از جمله کتاب‌های خوب و تأثیرگذار در زمینه مطالعات تطبیقی ادیان است. در این کتاب عرفان ابن‌عربی و تائویی، با یکدیگر مقایسه شده‌اند. آشنایی خوب نویسنده با این دو مکتب عرفانی و همچنین تفکیک معرفی دو سنت عرفانی از بخش مقایسه، از جمله امتیازاتی است که این کتاب را شایستة خواندن کرده است. لیکن این اثر ضعف‌هایی نیز دارد. با وجود اینکه نویسنده آشنایی خوبی با عرفان ابن‌عربی دارد، نتوانسته است عناصر کلیدی عرفان او را معرفی و نظام عرفانی او را به‌خوبی بازسازی کند. این امر باعث شده است مسائل عرفان نظری و عملی را به هم بیامیزد. همچنین نویسنده از تفسیرهای مختلف عرفان تائویی غفلت ورزیده است. از طرف دیگر، علی‌رغم اینکه هدف کتاب مقایسه است، اما بخش کوچکی از کتاب به مقایسة دو سنت، اختصاص یافته است. علاوه بر این، مقایسة او نیز دارای ایراداتی است؛ مانند اینکه از ماهیت نظری عرفان ابن‌عربی و ماهیت عملی عرفان تائویی غفلت کرده؛ در مقام مقایسه کمتر به اختلاف‌ها توجه کرده؛ در معادل‌سازی بین این دو سنت دچار اشتباهاتی شده؛ و کار او به تحمیل عرفان ابن‌عربی بر عرفان تائویی انجامیده است.

کلیدواژه‌ها


ایزوتسو، توشیهیکو (1382)، سخنگوی شرق و غرب، تهران: دانشگاه تهران، مؤسسة تحقیقاتی و توسعه علوم انسانی.
ــــــــــ (1378)، صوفیسم و تائویسم، ترجمه محمدجواد گوهری، تهران: روزنه.
پازوکی، شهرام (1382)، «گفت‌وگوی فراتاریخی و فراگفت‌وگو در اندیشه ایزوتسو»، در سخنگوی شرق و غرب (مجموعه مقالات همایش بزرگداشت پروفسور توشیهیکو ایزوتسو)، تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه تحقیقاتی و توسعه علوم انسانی.
قیصری رومی، محمدداوود (1375)، شرح فصوص الحکم، تدوین استاد جلال‌الدین آشتیانی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
یو لان، فانگ (1380)، تاریخ فلسفه چین، ترجمه فرید جواهرکلام، تهران: نشر و پژوهش فروزان روز.
Izutsu, Toshihiko (1983), Sufism and Taoism, Clifornia: university of California press.