اعتقادات امامیه درکلام شیخ حر عاملی؛ کاوشی بر محور الفصول المهمه فی اصول الائمه(ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

این مقاله گزارشی تفصیلی از دیدگاه­های اعتقادی شیخ حر عاملی عرضه می‌دارد. برای بیان تقریر وی از اعتقادات امامیه، یکی از آثارش با عنوان الفصول المهمة فی اصول الائمه محور قرار گرفته و در عین حال تلاش شده که با مراجعه به تمام آثار وی تصویر جامعی از دیدگاه­های کلامی‌اش عرضه شود. شیخ حر عاملی از محدثان مشهور امامیه و از بزرگان علمای اخباری است. به نظر وی آنچه در روایات ذکر شده وافی به مقصود است. بر همین اساس، وی در این کتاب تلاش دارد تمام معارف را با نقل آیات و روایات و استناد مستقیم بدانها عرضه بدارد. به نظر وی، برای تبیین عقاید نیازی به ادلّة عقلی ظنی نیست و روا نیست که ظاهر روایات با استناد به این قبیل ادله ظنی تأویل گردد. بر همین اساس، وی دیدگاه برخی از متکلمان امامی همچون شیخ مفید را که ظاهر برخی از روایات را تأویل‌کرده‌اند رد می‌کند. شیخ حر برای فلسفه و تصوف در مسائل اعتقادی اعتباری قائل نیست و دیدگاه‌های فیلسوفان و صوفیان را با استناد به ادله عقلی و نقلی رد می‌کند.
 

کلیدواژه‌ها


آقابزرگ تهرانی (1372)، طبقات اعلام الشیعه، تحقیق علی‌نقی منزوی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ـــــــــــ (1403)، الذریعه الی تصانیف الشیعه، چاپ سوم، بیروت: دار الاضواء.
امین، سیدمحسن (1403)، اعیان الشیعه، تحقیق حسن امین، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
ـــــــــــ (1343)، نور ساطع (ترجمة کتاب بدایه الهدایة شیخ حر عاملی که توسط شیخ مراد کشمیری انجام شده است)، مشهد: چاپخانه خراسان.
حر عاملی، محمد بن‌حسن (1344)، رسالة فی معرفة الصحابه، تصحیح سید کاظم موسوی (در ضمن کتاب سه رساله در علم رجال زیر نظر سید جلال الدین محدث ارموی)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ـــــــــــ (1362)، الایقاظ من الهجعه بالبرهان علی الرجعه، تصحیح سیدهاشم رسولی محلاتی، ترجمه احمد جنتی، تهران: انتشارات نوید.
ـــــــــــ (1362)، امل الامل، تحقیق سید احمد حسینی، قم: دارالکتاب الاسلامی.
ـــــــــــ (1376)، الفصول المهمه فی اصول الائمه، تحقیق و اشراف محمد قائینی، قم: مؤسسة معارف اسلامی امام رضا (ع).
ـــــــــــ (1385)، اثبات الهداه بالنصوص و المعجزات، ترجمه محمد نصراللهی و احمد جنتی، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج4، 6، 7.
ـــــــــــ (1387)، رسالة فی الغنا، مصحح رضا مختاری (در ضمن کتاب موسیقی و غنا ج1 به کوشش رضا مختاری و محسن صادقی) قم: مؤسسة بوستان کتاب.
ـــــــــــ (1388)، پیراستگی معصوم از فراموشی و خطا (ترجمه کتاب التنبیه بالمعلوم: برهان علی تنزیه المعصوم عن السهو و النسیان)، مترجم محمد اصغری نژاد، قم: نشر ادیان.
ـــــــــــ (1399)، اثبات الهداه بالنصوص و المعجزات، ‌تعلیقه ابوطالب تجلیل تبریزی، قم: مطبعه العلمیه، ج1.
ـــــــــــ (1402)، الجواهر السنیه فی الاحادیث القدسیه، بیروت: مؤسسة اعلمی.
ـــــــــــ (1403)، الفوائد الطوسیه، تعلیق و اشراف سیدمهدی لاجوردی حسینی، محمد درودی، ‌قم: مطبعه العلمیه.
ـــــــــــ (1429)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، تحقیق مؤسسة آل­البیت علیهم السلام لاحیاء الثراث، (مقدمه: سید جواد شهرستانی)، چاپ سوم، قم: مؤسسه آل­البیت (ع) لاحیاء التراث.
ـــــــــــ (1429)، رساله فی تواتر القران، تصحیح فتح الله نجارزادگان (در ضمن کتاب تراث الشیعه القرانی ج4 تحت اشراف: محمد علی مهدوی راد)، قم: مکتبه التفسیر و علوم القران.
ـــــــــــ (1432)، رساله الاثنی عشریه فی الرد علی الصوفیه، تصحیح وتعلیق عباس جلالی، قم: انصاریان.
حسینی جلالی، سیدمحمدحسین (1422)، فهرس التراث، قم: انتشارات دلیل ما.
حلی، حسن بن‌یوسف (1386)، کشف المراد، ترجمه و شرح علی شیروانی، چاپ دوم، قم: دارالعلم.
سبحانی، جعفر (1422)، موسوعة طبقات الفقهاء، قم: مؤسسة امام صادق (ع).
شیخ مفید، محمد بن‌محمد بن‌نعمان (1413)، تصحیح الاعتقاد، قم: کنگره.
صدر، سیّدحسن (1406)، تکمله امل الامل، تحقیق سید احمد حسینی، باهتمام محمود مرعشی، قم: مکتبة آیة الله مرعشی.
گرجی، ابوالقاسم (1387)، تاریخ فقه و فقها، چاپ نهم، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.